Muzeum Ziemi Leżajskiej wraz z Fundacją Wczoraj i Jutro zapraszają na uroczystość upamiętniającą 75. rocznicę tragicznej śmierci Ludwika Więcława ps. „Śląski”.
Wydarzenie odbędzie się w dniu 13 września br. o godz. 12.30 w Sali konferencyjnej Muzeum Ziemi Leżajskiej.
W programie:
– występ reprezentantów Państwowej Szkoły Muzycznej I st. w Leżajsku,
– okolicznościowy wykład wygłoszony przez dr Mirosława Surdeja z Instytutu Pamięci Narodowej oddział w Rzeszowie poświęcony sylwetce Ludwika Więcława,
– zwiedzanie wystawy pn. „Narodowcy z Rzeszowszczyzny – ofiary dwóch totalitaryzmów”.
—
Ppłk Ludwik Więcław „Śląski”
Ur. 23 sierpnia 1908 r. w Leżajsku. W latach 1931 – 1932 służył w 51. pułku piechoty w Brzeżanach, uzyskując stopień sierżanta. W 1938 r. był jednym z założycieli koła Stronnictwa Narodowego w Leżajsku wspólnie m. in. z Adamem Koszackim i Stanisławem Dołęgą.
We wrześniu 1939 r. walczył pod Mławą i w obronie Warszawy. Po kapitulacji przybył do Leżajska, (…) gdzie w listopadzie został aresztowany na podstawie doniesienia złożonego przez miejscowych Ukraińców o działalność wrogą przeciw państwu niemieckiemu (…). Chodziło o przynależność do struktur Stronnictwa Narodowego. Zwolniony w grudniu 1939 r. wspólnie z Koszackim musiał codziennie meldować się na policji. W 1940 r. ponownie włącza się do prac w Stronnictwie Narodowym.
W marcu 1941 r. zostaje aresztowany i osadzony w więzieniu w Przemyślu, skąd udaje mu się zbiec 25 czerwca po wybuchu wojny niemiecko – sowieckiej. W marcu 1943 r. dołączył do oddziału Franciszka Przysiężniaka „Ojca Jana” jako oficer łącznikowy z Komendą Okręgu Narodowej Organizacji Wojskowej, działającego głównie na Zasaniu.
W maju 1944 r. powrócił na teren powiatu łańcuckiego W sierpniu 1944 r. został na krótko decyzją burmistrza Leopolda Zawilskiego członkiem Miejskiej Rady Narodowej w Leżajsku. Posługiwał się również dokumentami na nazwisko Wiktor Sawicz i pseudonimami „Zenon” i „Kłos”.
16 lutego 1945 r. zostaje awansowany do stopnia porucznika. Od 1946 r. jest komendantem Inspektoratu „ Hanka” obejmującego powiaty: Nisko, Łańcut i Przeworsk, pełnił zarazem funkcję szefa wywiadu i kontrwywiadu. W Leżajsku utrzymywał się z pracy w garbarni założonej m.in. ze Stanisławem Kisielewiczem ps. „Niesiecki”.
Od jesieni 1945 r. był również kierownikiem Wydziału Organizacyjnego Zarządu Okręgowego Stronnictwa Narodowego w Rzeszowie. W 1946 r. awansowany do stopnia kapitana. Razem z Piotrem Woźniakiem ps. „Wir” ujawnił się 24 kwietnia 1947 r. w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie.
Wiedząc, że jest inwigilowany wyjechał na Opolszczyznę do Głuchołaz, gdzie otrzymał za pośrednictwem Tadeusza Kaczurby ps. „Tatar” skierowanie do pracy w fabryce papieru i przydziałowe mieszkanie. W życiu prywatnym był od stycznia 1948 r. żonaty z Władysławą Gwóźdź (2 voto) Jedynacką ps. „Wiktoria”, z którą wziął potajemny skromny ślub.
9 sierpnia 1948 r. został aresztowany w Opolu przez służby bezpieczeństwa i następnie przewieziony do więzienia na Zamku w Rzeszowie. Jego żona została aresztowana 27 kwietnia 1949 r. i skazana na 5 lat więzienia 29 sierpnia tego roku.
Był okrutnie torturowany w czasie śledztwa. W procesie kierownictwa Rzeszowskiego Okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego został skazany na trzykrotną karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy
30 maja 1949 r. W trakcie procesu zezwolono mu tylko raz zobaczyć swojego kilkumiesięcznego syna Jacka.
Wyrok wykonano 5 września 1949 r. Razem ze „Śląskim” zamordowano wtedy również Edwarda Garbackiego ps. „Róża”. Pochowano ich w nieznanym miejscu. We wspomnieniach żony Władysławy: „Rozprawa miała charakter pokazowy i dotyczyła całej grupy oskarżonych. Kiedy zapadł wyrok śmierci na męża i innych. Podeszłam do niego, był żółty, pewnie miał żółtaczkę, uszkodzoną wątrobę, był bardzo osłabiony. Przytulił mnie pocałował i powiedział: wierzę, ze dasz sobie radę, módl się za mną i wychowaj synka na dobrego człowieka, Polaka i obywatela”.
Pośmiertnie awansowany w 1989 r. do stopnia podpułkownika na mocy dekretu „Prezydenta Wolnej Polski na Wychodźstwie” – Juliusza Nowiny Sokolnickiego. 13 marca 1992 r. Sąd Wojewódzki w Rzeszowie unieważnił wyrok WSR z 1949 r.
Informacja przygotowana przez: Dział Historyczny Muzeum Ziemi Leżajskiej
