Zmodernizowana jesienią 2017 r. Ekspozycja Historyczna Miasta i Regionu mieści się w budynku głównym Muzeum - Dworze Starościńskim pochodzącym z II poł. XVIII w. Modernizacja możliwa była dzięki środkom z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dotacji Starostwa Powiatowego w Leżajsku. Wystawa podąża najnowszymi trendami w muzealnictwie z projekcją filmową o historii miasta, wykorzystaniem ekranów multimedialnych, wydruków wielkoformatowych, plansz informacyjnych i nowoczesnych szufladowych gablot.
Przyjęty układ chronologiczno – tematyczny pozwala na szczegółowe zaznajomienie się zwiedzających z historią miasta i regionu w języku polskim i angielskim. Wystawa została podzielona na działy tematyczne m.in. o sądownictwie i administracji, wielokulturowości, czasom I i II wojen światowych, Zbrodni Katyńskiej, pacyfikacji Leżajska w 1943 r., Holokauście, katastrofie bombowca Halifax JP 224 w 1944 r., edukacji, rzemiośle, handlu i wiele innych.
W dziale sądownictwa i administracji na szczególną uwagę zasługuje urzędowa pieczęć miasta Leżajska z 1848 r., archiwalia ze zbiorów prof. Józefa Półćwiartka z okresu staropolskiego czy dokumenty sądowe wydawane w Leżajsku na przełomie XIX i XX w.
Wielokulturowość miasta i regionu ukazują m.in. „Żywoty świętych” ks. Piotra Skargi z przełomu XVII I XVIII w., macewy (płyty nagrobne) z cmentarza żydowskiego oraz ikony.
Okres I i II wojny światowej to zarówno militaria jak i dokumenty cywilne. Wśród nich znajdują się m. in. głowica austriackiego pocisku artyleryjskiego typu szrapnel, korpusy karabinów Mauser i Mosin, łuski różnych kalibrów, Feldposty (karty korespondencyjne) rodziny Lejów z Gillershofu, dokumenty Kazimierza Gduli jako więźnia obozu Mauthausen oraz urzędowe legitymacje i zaświadczenia wydawane w okresie okupacji niemieckiej. O Zbrodni Katyńskiej przypomina gablota z pamiątkami po mieszkańcu Leżajska kpt. Janie Filipie, zaś o pacyfikacji miasta z 1943 r. księga cmentarna z listą ofiar. Szczątki bombowca Halifax JPP 224 z 1944 r. są wstępem do poznania fascynującej historii katastrofy i losów załogi samolotu.
Rzemiosło leżajskie reprezentują kafle i matryce z lokalnej wytwórni rodziny Romańskich z I poł. XX w., a dział poświęcony edukacji wprowadza nostalgicznie w lata dawnego szkolnictwa, w których zespół Dworu Starościńskiego odegrał ważną rolę jako siedziba gimnazjum, liceum i szkoły podstawowej w latach 1922 – 2001.
Ekrany multimedialne stanowią powiększoną bazę informacji do eksponatów prezentowanych w gablotach i na podestach o zasobach naszego Muzeum a ich zawartość jest sukcesywnie aktualizowana. Mamy nadzieje, że nasza nowa oferta rozszerzy Państwa wiedzę o historii Ziemi Leżajskiej.
Nieodłączną część ekspozycji historycznej stanowi hol na piętrze Dworu z unikalnym sztandarem leżajskiego oddziału Związku Strzeleckiego z 1927 roku (jednym z nielicznych zachowanych w kraju) oraz gablota, w której umieszczonych jest : – 29 urn z ziemią z pól bitewnych i cmentarzy żołnierzy polskich z Francji, Belgii, Holandii z czasów II wojny światowej, przywiezioną przez p p. Francisusa i Mattheusa Dietvorstów z Bredy ( Holandia ), oraz jedna pusta symbolizująca nieznane miejsca poległych żołnierzy polskich w II wojnie światowej. przekazane do muzeum 8 maja 2008 roku przez TMZL.
– 3 woreczki z ziemią przekazane MZL przez Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Wojskowych we Lwowie 12 listopada 2008 r.
– z Cmentarza Orląt Lwowskich z kwatery XV, mogiły 1294, w której spoczywa Janek Kukawski, lat 10, poległy w obronie rodzinnego miasta w listopadzie 1918 roku.
– z terenu kościoła w miejscowości Szczerzec w obwodzie lwowskim, miejscu urodzin generała Stanisława Maczka.
– z Kurhanu poległych w wojnie polsko – bolszewickiej w Zadwórzu 17 sierpnia 1920 roku.
– pamiątkowy medal zawierający grudkę ziemi katyńskiej, przyznany przez Przewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1990 roku w 50 – lecie zbrodni katyńskiej .16 lipca 2009 r. płk Zdzisław Sawicki – pierwszy kustosz Muzeum Katyńskiego w Warszawie – przekazał go Towarzystwu Miłośników Ziemi Leżajskiej.
– certyfikat posadzenia pamiątkowego „ Dębu Katyńskiego ‘’ku czci zamordowanego w Katyniu mieszkańca Leżajska kpt KOP Jana Filipa.
– „ Ściana Pamięci ‘’ odsłonięta 8 maja 2008 r. Składa się na nią Mapa Upamiętniająca Zasługi Bohaterskich Czynów Oręża Polskiego, Żołnierskiej Krwi Przelanej na Frontach Europejskich i Światowych wraz z umieszczonymi na niej orzełkami w miejscach walk żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej. Przygotowana przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Leżajskiej, Miejskie Centrum Kultury, Starostwo Powiatowe i muzeum.
– portret generała Stanisława Maczka z muzeum jego imienia z Bredy ofiarowany przez p. Mattheusa Dietvorsta .
